अस्वस्थतेमुळे रात्री झोप लागत नाही, ‘ही’ असू शकतात त्यामागची कारणे; उपायही घ्या माहिती करुन

रात्री चांगली झोप (Sleep) घेणे अनेक कारणांसाठी महत्त्वाचे आहे. चांगली झोप घेतल्याने तुम्ही मानसिक आणि शारीरिकदृष्ट्या तंदुरुस्त आणि निरोगी राहता. दिवसातून 7-8 तास झोपल्याने मूड सुधारतो, उत्साही वाटते, दिवसभर आळस येत नाही, लक्ष देऊन कोणतेही काम करण्यास मदत होते. परंतु, आजकाल बहुतेक लोकांच्या झोपेवर अनेक कारणांमुळे परिणाम होतोय. यापैकी एक कारण म्हणजे अस्वस्थता जाणवणे. रात्री अस्वस्थता जाणवत असल्याने लोक पलंगावर पडून तर राहतात, पण त्यांना झोप येत नाही. रात्री उशिरापर्यंत काम करणे आणि सकाळी लवकर उठणे यामुळे ऑफिस किंवा घरातील कोणतेही काम नीट करता येत नाही. अशा स्थितीत झोपतानाही तुम्हाला अस्वस्थता जाणवते (Nighttime Restlessness), तर याची अनेक कारणे असू शकतात, जी वेळीच ओळखून ती दूर करण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.

यूपीएमसीमध्ये प्रसिद्ध झालेल्या एका अहवालानुसार, आजकाल प्रत्येकाच्या झोपण्याच्या सवयींमध्ये खूप बदल झाला आहे. रात्री उशिरापर्यंत अस्वस्थ वाटू लागल्याने लोक अंथरुणावर करवट बदलत राहतात. मध्यरात्री अधूनमधून झोपण्याची स्थिती बदलत राहणे, जागे होऊन अंथरुणावर बसणे हे सामान्य असले तरी, तीव्र अस्वस्थतेचा तुमच्या जीवनाच्या गुणवत्तेवर मोठा परिणाम होऊ शकतो. ज्यामुळे दिवसा झोप लागणे, चिडचिड होणे, वजन वाढणे आणि तुमची प्रतिकारशक्ती देखील कमी होते, ज्यामुळे तुम्हाला संसर्गाचा धोका वाढतो.

रात्रीच्या वेळी अस्वस्थ वाटण्याची समस्या वाढवणारे अनेक घटक असू शकतात. जसे की आहार, हार्मोन्स, तणाव इ. जर तुम्हाला यापैकी कोणतीही समस्या दिसली तर तुम्ही डॉक्टरांचा सल्ला घेणे चांगले. रात्री अस्वस्थ वाटण्याची कारणे (Causes of Nighttime Restlessness) पुढीलप्रमाणे असू शकतात-

रेस्टलेस लेग्ज सिंड्रोम म्हणजे काय
रेस्टलेस लेग्ज सिंड्रोममुळे (Restless Legs Syndrome), लोक झोपताना पाय हलवतात. यामध्ये पेटके, मुंग्या येणे, जळजळ होणे किंवा रेंगाळणे या संवेदना जाणवतात. यामुळे रात्रीची झोप खराब होते. अंथरुणातून उठून काही अंतर चालण्याने या समस्येपासून आराम मिळतो. रेस्टलेस लेग्ज सिंड्रोमचे नेमके कारण माहित नाही, परंतु ते आनुवंशिक असू शकते. महिलांना हा त्रास होण्याची शक्यता जास्त असते. हे सहसा वयाच्या 45 नंतर सुरू होते.

अस्वस्थ आहारामुळेही अस्वस्थता येते
जेव्हा तुमचा आहार योग्य, पौष्टिक, आरोग्यदायी नसतो, तेव्हा तुम्हाला रात्री चांगली झोपही येत नाही. अस्वस्थता, चिंता, तणाव यामुळे झोप मोडते. रात्री झोपण्यापूर्वी कॉम्प्लेक्स शुगर किंवा रिफाइंड कार्बोहायड्रेट्स, कॅफीन, अल्कोहोल इत्यादींचे सेवन केल्यानेही गाढ झोप लागत नाही आणि तुमची झोप रात्री पुन्हा पुन्हा तुटत राहते. हे सर्व पदार्थ शरीराच्या सर्कॅडियन लयमध्ये व्यत्यय आणतात, ज्यामुळे झोपेचा त्रास होतो.

(टीप- वरील लेख सामान्य माहितीसाठी आहे. त्याचा अवलंब करण्यापूर्वी वैद्यकिय तज्ञांचा सल्ला घ्यावा. आझाद मराठी त्याची पुष्टी करत नाही)