स्पर्श केल्याने क्षयरोग पसरतो का? जाणून घ्या टीबीची कारणे, लक्षणे आणि त्यापासून वाचण्याचे उपाय

World Tuberculosis Day 2023: जागतिक क्षयरोग दिन दरवर्षी 24 मार्च रोजी जगभरात साजरा केला जातो. या दिवसाचा उद्देश टीबी आजाराबाबत लोकांना जागरूक करणे हा आहे. टीबी हा मायकोबॅक्टेरियम ट्यूबरक्युलोसिस नावाच्या जिवाणूमुळे होतो. हा एक जिवाणू संसर्ग आहे जो फुफ्फुसांवर परिणाम करतो. तो मेंदू आणि मणक्यासारख्या शरीराच्या इतर भागांमध्येही पसरू शकतो. आज जागतिक क्षयरोग दिनानिमित्त क्षयरोगाची लक्षणे (Tuberculosis Symptoms) कोणती आणि तो कसा टाळता येईल? हे जाणून घेऊया.

टीबीचे २ प्रकार आहेत
क्षयरोगाचे दोन प्रकार आहेत. पहिला सुप्त टीबी आहे, ज्यामध्ये लोक सहसा आजारी पडत नाहीत. शरीरात जंतू असतात पण तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती त्यांना पसरण्यापासून रोखते. हे सांसर्गिक नाही आणि त्यात लक्षणे स्पष्टपणे दिसत नाहीत. तथापि, शरीरात असल्याने, ते कधीही सक्रिय होऊ शकते. दुसऱ्या प्रकारच्या टीबीला सक्रिय टीबी म्हणतात. यामध्ये संपूर्ण शरीरात जंतू फार लवकर पसरू लागतात ज्यामुळे तुम्ही आजारी पडता. सक्रिय टीबी हा संसर्गजन्य आहे.

टीबीची लक्षणे
सुप्त क्षयरोगाची कोणतीही लक्षणे दिसत नाहीत. हे त्वचा किंवा रक्त चाचणीद्वारे शोधले जाऊ शकते. तर सक्रिय टीबीमध्ये कफ 3 आठवड्यांपेक्षा जास्त काळ राहू शकतो. छातीत दुखणे, खोकल्याने रक्त येणे, थकवा येणे, रात्री घाम येणे, थंडी वाजणे, ताप, भूक न लागणे आणि वजन कमी होणे ही त्याची मुख्य लक्षणे आहेत. तुम्हाला यापैकी कोणतीही लक्षणे जाणवत असल्यास, डॉक्टरांशी संपर्क साधा आणि तुमची चाचणी करून घ्या.

टीबीची कारणे
टीबी हा फ्लूप्रमाणे हवेतून पसरणाऱ्या जीवाणूंमुळे होतो. हा एक संसर्गजन्य रोग आहे आणि संक्रमित व्यक्तीच्या संपर्कात आल्यानेच पसरतो. याशिवाय एचआयव्ही रुग्ण, रुग्णालयात काम करणारे लोक आणि सिगारेट ओढणाऱ्यांमध्ये हा धोका अधिक असतो.

क्षयरोगाच्या जिवाणूंशी निरोगी रोगप्रतिकार प्रणालीद्वारे लढा दिला जाऊ शकतो, परंतु जर तुम्हाला एचआयव्ही, मधुमेह, किडनीचा आजार, डोके किंवा मानेचा कर्करोग असेल किंवा तुमचे वजन कमी असेल तर तुम्हाला हा आजार सहज होऊ शकतो. याशिवाय सांधेदुखी, क्रॉन्स डिसीज आणि सोरायसिससाठी औषधे घेणाऱ्यांनाही टीबी होण्याची शक्यता असते.

टीबी कसा पसरतो
क्षयरोग हा संसर्गजन्य आहे पण तो सहजासहजी पसरत नाही. तुम्ही सक्रिय टीबी रुग्णासोबत दीर्घकाळ राहिल्यासच तुम्हाला क्षयरोग होण्याची शक्यता आहे. सहसा ते ऑफिसमध्ये काम करणाऱ्या लोकांकडून, मित्रांकडून किंवा कुटुंबातील सदस्यांकडून होते. त्याचे जंतू कोणत्याही पृष्ठभागावर नसतात किंवा ते हात हलवून किंवा खाण्यापिण्याने पसरत नाहीत.

टीबी उपचार
क्षयरोगाच्या उपचारांच्या सुरुवातीच्या टप्प्यातही आवश्यक ती खबरदारी घेतली पाहिजे. रुग्णांनी उपचारादरम्यान पौष्टिक आहार घ्यावा, व्यायाम करावा, योगासने करावीत आणि सामान्य जीवन जगावे. वेळोवेळी डॉक्टरांचा सल्ला घेत राहा. त्याच वेळी, टीबीवर 6 ते 9 महिन्यांपर्यंत अनेक औषधे घेऊन उपचार केले जाऊ शकतात.