Navratri 2023: आदिशक्ती दुर्गा मातेच्या प्रत्येक रूपाचा महिमा आहे अगाध, जाणून घ्या देवीच्या नऊ रुपांची खासियत
Navratri 2023: दरवर्षी सहा महिन्यांच्या अंतराने दोन मुख्य नवरात्र येतात. अश्विन महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या प्रतिपदेपासून सुरू होणाऱ्या नवरात्रीला शारदीय नवरात्र (Shardiy Navratri) म्हणतात. यावेळी शारदीय नवरात्रीची सुरुवात रविवाार, १५ ऑक्टोबर २०२३ पासून होत आहे. हे नऊ दिवस देवी भगवतीच्या उपासनेसाठी अत्यंत पवित्र आणि महत्त्वाचे मानले जातात. असे मानले जाते की यावेळी माता दुर्गा हत्तीवर बसून आली आहे आणि तिच्या भक्तांच्या प्रत्येक इच्छा पूर्ण करते. या नऊ दिवसांत भक्त दुर्गा देवीच्या नऊ रूपांची पूजा करतात. पहिल्या दिवशी माँ शैलपुत्री, दुसरी माँ ब्रह्मचारिणी, चौथी माँ चंद्रघंटा, पाचवी माँ स्कंद, सहावी मां कात्यायनी, सातवी माँ कालरात्री, आठवी माँ महागौरी, नववी माँ सिद्धिदात्री यांची पूजा केली जाते. मातेच्या प्रत्येक रूपाला स्वतःचे वेगळे वेगळेपण आणि अद्वितीय वैभव आहे. शारदीय नवरात्रीचे पवित्र दिवस सुरू होणार आहेत, तर चला जाणून घेऊया मातेच्या (Nine Forms Of Goddess) नऊ रूपांबद्दल…
माता शैलपुत्री-
नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी माता शैलपुत्रीची पूजा केली जाते, ती माता दुर्गेचे पहिले रूप आहे. ती हिमालयाच्या (शैल) राजाची कन्या आहे, म्हणूनच तिला शैलपुत्री म्हणतात. ती वृषभ राशीवर बसते. तिच्या उजव्या हातात त्रिशूळ आणि डाव्या हातात कमळ आहे. पहिल्या दिवशी शैलपुत्रीची पूजा करून भक्तांच्या नऊ दिवसांच्या प्रवासाला सुरुवात होते.
माता ब्रह्मचारिणी-
माता ब्रह्मचारिणी हे दुर्गेच्या नऊ रूपांपैकी दुसरे रूप आहे. ब्रह्मचारिणी म्हणजे तपश्चर्या करणारी. तिने भगवान शिवाला आपला पती म्हणून प्राप्त करण्यासाठी कठोर तपश्चर्या केली होती, म्हणून तिला ब्रह्मचारिणी म्हटले गेले. ब्रह्मचारिणी मातेचे रूप अतिशय तेजस्वी आहे. तिच्या डाव्या हातात कमंडल आणि उजव्या हातात जपमाळ धारण केलेली आहे. या देवीची पूजा केल्याने भक्ताला नैतिकता आणि आत्मसंयम प्राप्त होतो.
चंद्रघंटा देवी-
नवरात्रीच्या तिसऱ्या दिवशी चंद्रघंटा मातेची पूजा केली जाते. ही माँ दुर्गेचे तिसरे रूप आहे. यामध्ये ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश यांच्या शक्तींचा समावेश होतो. तिच्या कपाळावर अर्धचंद्र शोभतो, म्हणून तिला चंद्रघंटा म्हणतात. त्यांच्या घंटांच्या आवाजाने सर्व नकारात्मक शक्ती पळून जातात. तिचा रंग सोन्यासारखा तेजस्वी आहे, ती सिंहावर बसलेली आहे. माँ चंद्रघंटाचे रूप भक्तांसाठी अत्यंत लाभदायक आहे.
कुष्मांडा माता-
नवरात्रीच्या चौथ्या दिवशी दुर्गा मातेचे चौथे रूप कुष्मांडा मातेची पूजा करण्याची परंपरा आहे. कुष्णांडा मातेच्या हळुवार हास्याने हे विश्व निर्माण झाले म्हणून त्याला कुष्मांडा असे नाव पडले. धार्मिक ग्रंथांनुसार, जेव्हा सर्वत्र अंधार होता तेव्हा मातेच्या उर्जेने विश्वाची निर्मिती झाली. कुष्मांडा मातेला आठ हात आहेत, तिच्याकडे धनुष्य, बाण, कमळ, अमृत, चक्र, गदा आणि कमंडलू आहे. मातेच्या आठव्या हाताला हार घालतात. हे भक्ताला ऐहिक सागरापार घेऊन जाते आणि त्याला ऐहिक आणि अलौकिक प्रगती प्रदान करते.
स्कंदमाता-
नवरात्रीच्या पाचव्या दिवशी दुर्गा देवीचे पाचवे रूप असलेल्या स्कंदमातेची पूजा केली जाते. तिने कुमार कार्तिकेयाला आपल्या मांडीवर घेतले आहे आणि कार्तिकेयाचे एक नाव स्कंद आहे, म्हणूनच तिला स्कंद माता म्हणतात. ती कमळाच्या आसनावर विराजमान आहे आणि तिचे वाहन सिंह आहे. त्यांचा स्वभाव प्रेमळ आणि मनमोहक आहे. देवीला चार हात आहेत, दोन हात कमळांनी सजवलेले आहेत आणि एक हात वराच्या मुद्रेत आहे. आईने एका हाताने स्कंदकुमारला आपल्या मांडीत धरले आहे. स्कंदमाता आपल्या भक्तांचे कल्याण करण्यासाठी सदैव तत्पर असते.
कात्यायनी माता-
नवरात्रीच्या सहाव्या दिवशी, माँ कात्यायनीची पूजा केली जाते. कात्यायन ऋषींच्या तपश्चर्येने प्रसन्न होऊन त्यांच्या घरी ती कन्या म्हणून जन्मली आणि कात्यायन ऋषींनी तिची पूजा केली. त्यामुळे तिचे नाव कात्यायनी पडले. कात्यायनी मातेचे रूप तेजस्वी आणि अत्यंत तेजस्वी आहे. देवीला चार हात आहेत, उजव्या बाजूला वरचा हात अभयमुद्रेत आहे तर खालचा हात वरमुद्रामध्ये आहे. आईच्या वरच्या डाव्या हातात तलवार आहे आणि खालच्या हातात कमळ आहे. सिंह हे कात्यायनी मातेचे वाहन आहे. त्यांची उपासना केल्याने या जगात राहूनही अलौकिक वैभव प्राप्त होते.
कालरात्री माता-
माँ दुर्गेच्या सातव्या रूपाला कालरात्री म्हणतात, नवरात्रीच्या सातव्या दिवशी तिची पूजा केली जाते. तिचे रूप पाहण्यास उग्र आहे परंतु ती नेहमी तिच्या भक्तांना शुभ परिणाम प्रदान करते. म्हणूनच त्यांना शुभडकरी असेही म्हणतात. पौराणिक कथेनुसार रक्तबीज नावाच्या राक्षसाला मारण्यासाठी मातेने हे भयंकर रूप धारण केले होते. मातेची पूजा केल्याने भक्त सर्व प्रकारच्या भीतीपासून मुक्त होतो. ती दुष्टांचा नाश करते.
महागौरी माता-
माँ दुर्गेच्या आठव्या रूपाला महागौरी म्हणतात. दुर्गा अष्टमीच्या दिवशी महागौरीची पूजा केली जाते. पौराणिक कथेनुसार, तिने भगवान शिवाला आपला पती म्हणून प्राप्त करण्यासाठी कठोर तपश्चर्या केली होती ज्यामुळे तिचे शरीर काळे झाले होते. भगवान शिव प्रसन्न झाले आणि तिला सोन्याचा रंग दिला, म्हणून तिला महागौरी म्हटले गेले. ती पांढरी वस्त्रे आणि दागिने परिधान करते, म्हणून तिला श्वेतांबरधारा असेही म्हणतात. देवीला चार हात आहेत. वरचा उजवा हात अभय मुद्रेत तर आईने खालच्या हातात त्रिशूळ धारण केला आहे. डाव्या बाजूला वरच्या हातात डमरू आहे तर खालचा हात वर मुद्रामध्ये आहे. देवीची पूजा केल्याने पूर्वीची पापेही नष्ट होतात. ती अखंड फलदायी दाता आहे आणि भक्तांचे कल्याण करते.
सिद्धिदात्री माता-
नवमी तिथीला म्हणजेच नवरात्रीच्या शेवटच्या दिवशी दुर्गेचे नववे रूप माँ सिद्धिदात्रीची पूजा केली जाते. देवीच्या नावावरूनच ते सिद्धी (सिद्धी) प्रदान करतात हे ज्ञात आहे. देवीची पूजा केल्याने भक्ताला सिद्धी प्राप्त होते. धार्मिक कथांनुसार, भगवान शिवानी या लोकांकडून सिद्धी प्राप्त केली होती आणि त्यांच्या दयाळूपणामुळे, भगवान शिवाचे अर्धे शरीर देवी (स्त्री) बनले, ज्यानंतर त्यांना अर्ध नारीश्वर म्हटले गेले. ती कमळाच्या फुलावर विराजमान आहे आणि सिंह तिचे वाहन आहे. त्यांची पूजा केल्याने भक्ताच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात.
महत्त्वाच्या बातम्या-
Navratri : श्री एकविरा देवी नवरात्रोत्सव यात्रेनिमित्त जुन्या मुंबई-पुणे महामार्गावरील वाहतुकीत बदल
नवरात्रीत स्वत:ला एक सुंदर लुक द्यायचा असेल तर या टिप्स अवश्य फॉलो करा