जगातील पहिल्या कृत्रिम हृदय प्रत्यारोपणाची कहाणी, साडे सात तास चालले होते ऑपरेशन

हृदय प्रत्यारोपणाच्या बाबतीत 2 डिसेंबर 1982 ही तारीख अत्यंत महत्त्वाची आहे. या दिवशी जगात प्रथमच एका रुग्णावर कृत्रिम हृदय प्रत्यारोपण करण्यात आले. वैद्यकीय जगतासाठी ही मोठी उपलब्धी होती.हे कृत्रिम हृदय अमेरिकेतील दंतवैद्य डॉ. बर्नी क्लार्क यांना बसवण्यात आले होते. डॉ. बर्नी हृदयाच्या गंभीर आजाराशी झुंज देत होते. त्यांना वाचवणे अवघड होते. त्यामुळे डॉक्टरांनी कृत्रिम हृदय प्रत्यारोपण करण्याचा निर्णय घेतला.

कृत्रिम हृदय उटाह विद्यापीठाचे कार्डिओथोरॅसिक सर्जन डॉ. विल्यम डेव्हरीज यांनी स्थापित केले होते. हे ऑपरेशन 7 तास चालले. यूटा युनिव्हर्सिटीच्या अधिकृत वेबसाइटनुसार, डॉ. बर्नी यांच्या शरीरातून खराब झालेले हृदय काढण्यात आले तेव्हा डॉक्टरांना धक्काच बसला. फाटलेल्या कागदासारखे झाले होते. डॉक्टर विल्यम यांनी त्याच्या जागी नवीन कृत्रिम हृदय प्रत्यारोपण केले.

ऑपरेशन यशस्वी झाले… शस्त्रक्रिया यशस्वी झाली. ऑपरेशननंतर डॉ. बर्नी यांनी हात हलवून बरे झाल्याची पुष्टी केली होती. हा एक ऐतिहासिक क्षण होता जेव्हा जगभरातील मीडिया मुख्यालयात उपस्थित होता. डॉ. बर्नी यांच्यावर प्रत्यारोपित केलेल्या हृदयाचे नाव जार्विक-7 असे होते. हे कृत्रिम हृदय डॉ.रॉबर्ट जार्विक यांनी बनवले आहे.

कृत्रिम हृदय किती वेगळं होतं… ते मानवी हृदयापेक्षा मोठं होतं. त्याची काम करण्याची क्षमताही जास्त होती. सामान्य व्यक्तीचे हृदय एका मिनिटात 65 ते 80 वेळा धडधडते, परंतु डॉ. बर्नी यांच्या शरीरात बसवलेले कृत्रिम हृदय एका मिनिटात 116 वेळा धडधडत होते. एवढेच नाही तर त्याचे वजनही मानवी हृदयापेक्षा जास्त होते.

डॉ. बर्नी 112 दिवस जिवंत होते… कृत्रिम हृदय अॅल्युमिनियम आणि पॉलीयुरेथेनपासून बनवलेल्या उपकरणाच्या स्वरूपात होते. जे 400-पाउंड एअर कॉम्प्रेसरला जोडलेले होते. प्रत्यारोपणानंतर डॉ बर्नीमध्ये अंतर्गत रक्तस्रावाची समस्या सुरू झाली. बहु-अवयव निकामी झाल्यामुळे प्रत्यारोपणाच्या 112 दिवसांनंतर त्याचा मृत्यू झाला.