राम मंदिराच्या ध्वजावर छापलेल्या या विशेष वृक्षाचे धार्मिक महत्त्व काय? ध्वजावर हेच झाड का छापण्यात आले?

By Shweta Chidmalwad On Jan 11, 2024

Ayodhya Ram Mandir:- अयोध्येतील नवनिर्मित राम मंदिरात 22 जानेवारी रोजी रामललाचा अभिषेक होणार असून, त्यामुळे संपूर्ण देशात उत्साहाचे वातावरण आहे. दरम्यान, राम मंदिरावर फडकवल्या जाणाऱ्या ध्वजाच्या डिझाईनमध्ये बदल करण्यात आल्याची माहिती समोर आली आहे. राम मंदिराच्या ध्वजावर सूर्य आणि कोविदार वृक्षाचे प्रतीक चित्रित करण्यात आले आहे. श्री राम मंदिरातील राम लल्लाच्या अभिषेक कार्यक्रमासाठी मध्य प्रदेशातील रेवा येथून 100 ध्वज पाठवले जात आहेत. रेवाच्या हरदुआ गावातील रहिवासी ललित मिश्रा यांनी ते तयार केले आहेत.

नुकतेच ललित मिश्रा यांनी श्री रामजन्मभूमी तीर्थ ट्रस्टचे सरचिटणीस चंपत राय यांना राम मंदिराच्या ध्वजाचा मसुदाही सादर केला होता. पाच सदस्यीय समितीनेही काही बदल सुचवले होते. आता नवीन रचना समितीसमोर मांडण्यात येणार आहे. त्यानंतर ध्वजाची लांबी आणि रुंदी निश्चित केली जाईल. राम मंदिराच्या शिखरावर सजवलेला हा ध्वज अतिशय खास मानला जातो.

ललित मिश्रा यांनी सांगितले की, सूर्यवंशाचे प्रतीक सूर्य आहे, त्यामुळे या ध्वजावर सूर्याचे चिन्ह कोरण्यात आले आहे. कोविदार वृक्ष हा अयोध्येचा शाही वृक्ष आहे. ज्याप्रमाणे वटवृक्षाला सध्या भारतात राष्ट्रीय वृक्ष म्हटले जाते, त्याचप्रमाणे कोविदार वृक्षाला त्या काळी शाही वृक्ष मानले जात होते. काही ठिकाणी कोविदार वृक्षाला कचनार वृक्ष असेही म्हणतात, परंतु ही धारणा चुकीची आहे कारण ही दोन्ही झाडे भिन्न आहेत.

पुराणात उल्लेख आढळतो
कालांतराने कोविदार झाडांची संख्या लक्षणीयरीत्या कमी झाली. हे झाड धार्मिक दृष्टिकोनातून खूप महत्त्वाचे होते आणि पुराणातही त्याचा उल्लेख आढळतो. पौराणिक मान्यतेनुसार कश्यप ऋषींनी या वृक्षाची निर्मिती केली होती. या वृक्षाचा उल्लेख हरिवंश पुराणातही आढळतो, त्यानुसार अयोध्येच्या शाही ध्वजात कोविदार वृक्षाचे चित्रण करण्यात आले होते. म्हणूनच भव्य राम मंदिराच्या ध्वजात ते चिन्हांकित करण्यात आले आहे.

महर्षी वाल्मिकींनी वाल्मिकी रामायणात या ध्वजाचा उल्लेख केला होता. तसेच, हे पर्यावरणासाठी खूप फायदेशीर मानले जाते. याशिवाय अनेक औषधी गुणधर्मही या झाडात आढळतात. रामायणातील एका विधानानुसार, जेव्हा भरत श्रीरामांना अयोध्येला परत येण्याची विनंती करण्यासाठी चित्रकूटला गेला तेव्हा त्याच्या रथावरील ध्वजावर कोविदार वृक्षाची खूण होती. दुरून तो ध्वज पाहून लक्ष्मणजींनी अंदाज लावला होता की ते फक्त अयोध्येचेच सैन्य आहे.