जगभरात रशियाच्या केजीबी या संस्थेचा एवढा का बोलबाला आहे ?
KGB, ज्याचा अर्थ Komitet Gosudarstvennoy Bezopasnosti आहे, ही 1954 ते 1991 पर्यंत सोव्हिएत युनियनची मुख्य सुरक्षा एजन्सी आणि गुप्तचर एजन्सी होती. तिने सोव्हिएत युनियनचे गुप्त पोलिस म्हणून काम केले. काउंटर इंटेलिजन्स, अंतर्गत सुरक्षा आणि परदेशात गुप्तचर ऑपरेशन्स या संस्थेने पार पाडली.
KGB ची स्थापना त्याच्या पूर्ववर्ती NKVD च्या उत्तराधिकार्‍यासाठी करण्यात आली होती आणि ती थेट सोव्हिएत सरकारला जबाबदार होती. आपल्या नागरिकांवर सोव्हिएत राजवटीचे नियंत्रण राखण्यात, मतमतांतरे दडपण्यात आणि जागतिक स्तरावर हेरगिरी क्रियाकलाप पार पाडण्यात याने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
एजन्सीकडे सोव्हिएत युनियनमध्ये आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर माहिती देणारे आणि कार्यकर्त्यांचे एक विशाल नेटवर्क होते. या संस्थेच्या सदस्यांनी गुप्त माहिती गोळा केली, गुप्त कारवाया केल्या आणि माहिती गोळा करण्यासाठी आणि घटनांवर प्रभाव टाकण्यासाठी परदेशी सरकारे आणि संस्थांमध्ये घुसखोरी केली.
KGB त्यांच्या व्यापक पाळत ठेवण्याच्या कार्यक्रमासाठी ओळखली जाते. या संस्थेच्या कामात राजकीय असंतुष्ट, बुद्धिजीवी आणि सोव्हिएत राजवटीला होणारे संभाव्य धोके यांचे निरीक्षण करणे आणि घुसखोरी करणे समाविष्ट होते. त्यावर नियंत्रण राखण्यासाठी आणि विरोध दडपण्यासाठी वायरटॅपिंग, ब्लॅकमेल यासह विविध युक्त्या वापरल्या गेल्या.
1991 मध्ये सोव्हिएत युनियनचे विघटन झाल्यानंतर, केजीबीचे विघटन करण्यात आले आणि त्याची कार्ये नव्याने स्वतंत्र झालेल्या राज्यांमधील अनेक उत्तराधिकारी संस्थांमध्ये विभागली गेली. रशियामध्ये, केजीबीची जागा फेडरल सिक्युरिटी सर्व्हिस (एफएसबी) ने घेतली.