Navratri 2023: सात्विक अन्न काय असते? कधी विचार केलाय नवरात्रीतच हे अन्न का खाल्ले जाते?

By Shweta Chidmalwad On Oct 19, 2023

Navratri Vrat: आयुर्वेदानुसार, सात्विक, राजसिक आणि तामसिक असे तीन प्रकारचे अन्न (Food Types According To Ayurveda) आहेत. राजसिक पदार्थ असे आहेत जे खूप उत्तेजित करतात. तर तामसिक आहार आपल्याला आळशी आणि दुर्बल बनवतो. दुसरीकडे, उपवासाच्या वेळी आपण अनेकदा सात्विक अन्न खातो. ते खाल्ल्याने आपली शुद्धी होते, शांती, आनंद आणि मानसिक शांती मिळते. जर तुम्हाला चांगले आणि दीर्घ आयुष्य हवे असेल तर तुम्हाला नेहमीच सात्विक अन्न (Sattvik Diet) खाण्यास सांगितले जाते. येथे सात्विक अन्न म्हणजे साधे आणि मसालेविरहित अन्न. नवरात्री वर्षभरात ४ वेळा येत असली तरी ती दोनदा साजरी केली जाते. उन्हाळा सुरू होण्यापूर्वी नवरात्री साजरी केली जाते. त्यामुळे थंडी सुरू होण्यापूर्वी दुसरे नवरात्र साजरे केले जाते. अशा परिस्थितीत बदलत्या हवामानात ९ दिवस उपवास ठेवण्यामागे तर्क आहे. एक प्रकारे ते तपश्चर्यासारखे आहे. ज्यामध्ये तुम्ही तुमच्या शरीराचे डिटॉक्सिफिकेशन करा जेणेकरून तुमचे शरीर येत्या हंगामासाठी पूर्णपणे तयार होईल.

सात्विक अन्न कसे तयार करावे?

सात्विक अन्न ताज्या घटकांपासून बनवले जाते, त्यात चरबी आणि मसाल्यांचे प्रमाण कमी असते आणि त्यात संपूर्ण धान्य असते. हे सर्व खाद्यपदार्थ आरोग्याशी संबंधित आहेत. स्वयंपाकात वापरल्या जाणार्‍या घटकांमुळे नवरात्रीचे जेवण अत्यंत आरोग्यदायी असते. सात्विक आहाराचे आरोग्य फायदे समजून घेण्यासाठी, मी तुम्हाला या सर्व अन्नपदार्थांच्या पौष्टिक योगदानाबद्दल सांगतो. नवरात्रीच्या काळात धान्य साधारणपणे गहू, तांदूळ आणि आपण रोज वापरत असलेले सर्व “सामान्य” अन्नपदार्थ सोडून देतो. त्याऐवजी आपण ते पौष्टिक धान्य जसे की जु (जव), बकव्हीट (बकव्हीट) आणि समई (लहान बाजरी), राजगिरा आणि अगदी क्विनोआने बदलतो.

ग्लूटेन मुक्त

आपल्यापैकी जे भरपूर खातो त्यांना नवरात्रीत यापासून आराम मिळतो. ग्लूटेन हे सामान्यतः गहू आणि गव्हाच्या उत्पादनांमध्ये आढळणारे प्रथिने आहे आणि त्याचा आपल्या आरोग्यावर कोणताही विपरीत परिणाम होत नाही, जरी बदल नेहमीच स्वागतार्ह असतो आणि आपल्या पचनसंस्थेला आराम देतो. बाजरी चांगल्या आतड्याच्या आरोग्याशी निगडीत आहे कारण ते विद्रव्य आणि अघुलनशील फायबरचे समृद्ध स्त्रोत आहेत. हे आपल्या आतड्यांमध्ये निरोगी बॅक्टेरिया तयार करण्यास मदत करतात. बाजरीचा हृदयरोगाच्या जोखीम घटकांवर सकारात्मक प्रभाव पडतो. ते कोलेस्ट्रॉल आणि बीपी कमी करण्याशी संबंधित आहेत. ते मधुमेहाच्या रूग्णांमध्ये चांगल्या साखर नियंत्रणाशी देखील जोडलेले आहेत.

बाजरीमध्ये पोटॅशियम, फॉस्फरस, कॅल्शियम आणि लोह यांसारख्या खनिजे भरपूर प्रमाणात असतात. हे सर्व आपल्या ऊतींच्या आणि आपल्या शरीराच्या एकूण आरोग्यासाठी पुरेशा प्रमाणात आवश्यक आहेत. बाजरी हे खूप मजबूत अँटिऑक्सिडेंट पदार्थ आहेत. त्यामध्ये फायटोन्यूट्रिएंट्स, जीवनसत्त्वे आणि पॉलीफेनॉल असतात जे आपल्या शरीरात साफ करणारे एजंट म्हणून काम करतात आणि मुक्त रॅडिकल्स काढून टाकतात. बरेच लोक फळे, काजू खातात आणि 9 दिवस फक्त दूध पितात. याशिवाय तो कोणत्याही प्रकारचे धान्य खात नाही.