NOTA म्हणजे काय? त्याला सर्वाधिक मते मिळाली तर?

निवडणुकीच्या वेळी तुमचे मत देताना कोणताही उमेदवार योग्य नाही असे तुम्हाला वाटत असेल तर तुम्ही NOTA बटण दाबून तुमचा निषेध नोंदवू शकता. NOTA लागू झाल्यापासून अनेक निवडणुका झाल्या आहेत, पण तरीही त्याअंतर्गत फक्त 2 ते 3 टक्के मतदान झाले आहे. पण, या NOTA ला जास्तीत जास्त मते मिळाल्यास काय होईल हे तुम्हाला माहीत आहे का? असे झाल्यास निवडणूक रद्द होऊन फेरनिवडणूक होणार का? चला, आज आम्ही तुम्हाला NOTA म्हणजे काय आणि त्याला जास्तीत जास्त मते मिळाल्यास काय होईल ते सांगू.

नोटाची गरज का होती?
जोपर्यंत देशात NOTA ची व्यवस्था नव्हती, तोपर्यंत निवडणुकीत जर कोणाला वाटले की त्यांच्या मते कोणीही उमेदवार पात्र नाही, तर ते लोक मतदानाला गेले नाहीत आणि अशा प्रकारे त्यांचे मत वाया गेले. अशा स्थितीत लोकांना मतदानाच्या हक्कापासून वंचित राहावे लागले. अशा स्थितीत 2009 मध्ये निवडणूक आयोगाने सर्वोच्च न्यायालयाला NOTA चा पर्याय उपलब्ध करून देण्याच्या इराद्याबद्दल माहिती दिली. NOTA चे पूर्ण रूप वरीलपैकी कोणतेही नाही.

NOTA कधी आला?
नंतर, नागरी हक्क संघटना पीपल्स युनियन फॉर सिव्हिल लिबर्टीजनेही NOTA चे समर्थन करणारी जनहित याचिका दाखल केली. त्यानंतर 2013 मध्ये न्यायालयाने मतदारांना NOTA चा पर्याय देण्याचा निर्णय घेतला होता. अशा प्रकारे EVM मध्ये NOTA हा दुसरा पर्याय जोडण्यात आला. अशाप्रकारे, NOTA चा पर्याय उपलब्ध करून देणारा भारत हा जगातील चौदावा देश बनला आहे.

भारतापूर्वी 13 देशांमध्ये मतदानाच्या वेळी NOTA चा पर्याय जनतेसाठी उपलब्ध आहे, ज्यात अमेरिका, कोलंबिया, युक्रेन, रशिया, बांगलादेश, ब्राझील, फिनलँड, स्पेन, फ्रान्स, चिली, स्वीडन, बेल्जियम, ग्रीस, आता भारताचा समावेश आहे. या यादीत 14 व्या क्रमांकावर देखील समाविष्ट आहे. यापैकी काही देश असेही आहेत जिथे NOTA ला नाकारण्याचा अधिकार मिळाला आहे. म्हणजे NOTA ला जास्त मते मिळाल्यास निवडणूक रद्द होते आणि NOTA पेक्षा कमी मते जाणणारा उमेदवार पुन्हा निवडणूक लढवू शकत नाही.

देशात NOTA ला जास्त मते मिळाल्यास निवडणुका रद्द होतील असे तुम्हाला वाटत असेल तर तुम्ही चुकीचे आहात. NOTA ला भारतात नाकारण्याचा अधिकार नाही. म्हणजे समजा NOTA ला 99 मते मिळाली आणि उमेदवाराला 1 मत मिळाले तर 1 मत असलेला उमेदवार विजयी मानला जाईल. 2013 मध्ये NOTA लागू झाल्यानंतर, निवडणूक आयोगाने स्पष्ट केले की NOTA मतांची मोजणी केली जाईल परंतु ती रद्द मतांच्या श्रेणीत ठेवली जाईल. त्यामुळे निवडणूक निकालांवर नोटाचा कोणताही परिणाम होणार नाही हे स्पष्ट झाले.