जगभरातील भाविकांचे श्रद्धास्थान असलेल्या तिरुपती बालाजी मंदिराची ‘ही’ वैशिष्ट्ये तुम्हाला माहित आहेत का?
तिरुपती बालाजी मंदिर (Tirupati Balaji Mandir), ज्याला श्री व्यंकटेश्वर मंदिर म्हणूनही ओळखले जाते, हे भारतातील आंध्र प्रदेशातील चित्तूर जिल्ह्यातील तिरुमला शहरात स्थित एक अत्यंत आदरणीय हिंदू मंदिर आहे. आज आपण येथे या मंदिराची काही वैशिष्ट्ये आहेत जी पाहणार आहोत.
स्थापत्य : मंदिर द्रविडीयन स्थापत्य शैलीचे अनुसरण करते, त्याच्या उंच गोपुरम (प्रवेशद्वार बुरुज) आणि गुंतागुंतीच्या कोरीव कामांनी वैशिष्ट्यीकृत आहे. मुख्य देवता, भगवान व्यंकटेश्वर, गर्भगृह नावाच्या मध्यवर्ती गर्भगृहात स्थित आहे.
आकार: मंदिर परिसर अंदाजे 26.8 चौरस किलोमीटर क्षेत्र व्यापतो. यात अनेक उप-मंदिरे, मंडप, प्रशासकीय इमारती आणि निवास सुविधा यांचा समावेश आहे.
गोपुरम : मंदिरात अनेक गोपुरम आहेत, त्यातील मुख्य म्हणजे मुख्य प्रवेशद्वारावर "राजा गोपुरम" आहे. हा गोपुरम सुमारे ५० मीटर (१६४ फूट) उंचीवर उभा आहे आणि जटिल शिल्पे आणि कोरीव कामांनी सुशोभित आहे.
वेंकटेश्वर स्वामी मूर्ती : मंदिराचे प्रमुख देवता भगवान व्यंकटेश्वर आहेत, ज्यांना भगवान बालाजी असेही म्हणतात. ही मूर्ती भगवान विष्णूचे उभे रूप आहे, सुमारे 8 फूट उंच आहे. हे स्वयंभू (स्वयंभू) असल्याचे मानले जाते.
सोने आणि दागिने : मंदिर त्याच्या संपत्तीसाठी आणि भक्तांच्या देणग्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. भगवान व्यंकटेश्वराची मूर्ती हिरे, पाचू आणि इतर मौल्यवान रत्नांनी जडलेल्या मुकुटासह विविध अलंकारांनी सजलेली आहे. मंदिराच्या खजिन्यात मोठ्या प्रमाणात सोने आणि दागिने आहेत.
प्रसादम : मंदिर भक्तांना प्रसाद म्हणून बेसन, साखर आणि तूप यापासून बनवलेला "तिरुपती लाडू" नावाचा लाडू देण्यात येतो.
प्रशासन : मंदिराचा कारभार तिरुमला तिरुपती देवस्थानम (TTD), आंध्र प्रदेश सरकारने स्थापन केलेल्या मंडळाद्वारे चालवला जातो. TTD मंदिरातील व्यवहार, दैनंदिन विधी, प्रशासन आणि देखभाल यासह व्यवस्थापित करते.
तीर्थयात्रा : मंदिर यात्रेकरूंसाठी एक लोकप्रिय ठिकाण आहे आणि मंदिराला भेट देणे अत्यंत शुभ मानले जाते. भक्त अनेकदा "तिरुमला तिरुपती देवस्थानम" तीर्थयात्रा करतात, ज्यामध्ये मंदिरापर्यंत पायी जाण्यासाठी डोंगर चढून जाणे समाविष्ट असते.