हे माहितीय का? भारतातील ‘या’ नदीत पाण्यासह वाहते सोने, सोन्याच्या नदीवर जगतात अनेक कुटुंबे!

भारतात हजारो लहान-मोठ्या नद्या वाहतात, त्या आजच्या काळात लोकांच्या उपजीविकेचे साधन बनल्या आहेत. अनेक राज्यांतील शेतकरी शेतीसाठी नद्यांच्या पाण्यावर अवलंबून असतात, तर अनेक लोक नदीचा वापर अन्य काही कारणांसाठी करतात. पण आज आम्ही तुम्हाला अशाच एका नदीबद्दल सांगणार आहोत, ज्याबद्दल ऐकून तुम्ही कानावर हात ठेवाल. होय, देशात अशी एक नदी आहे, जिथे तिच्या पाण्यातून सोने बाहेर येते.

झारखंडमध्ये असलेली स्वर्णरेखा नदी (Swarnrekha River) लोकांसाठी उत्पन्नाचे साधन बनली आहे. येथील लोक प्रत्यक्षात पाण्यातून निघणारे सोने विकून पैसे कमवतात. या पैशातून लोक आपल्या कुटुंबाचा उदरनिर्वाह करतात. पण या नदीत सोने कुठून येते हा मोठा प्रश्न आहे. याबाबत कोणालाच माहिती नाही.

सोन्याची ही नदी झारखंडमध्ये वाहते
झारखंडमधील ज्या नदीबद्दल आपण बोलत आहोत, ती नदी स्वर्णरेखा या नावाने ओळखली जाते. पाण्यासोबत नदीत वाहणाऱ्या सोन्यामुळे तिला स्वर्णरेखा म्हणतात. स्वर्णरेखा नदी रांचीपासून 16 किमी अंतरावर आहे, जर आपण लांबीबद्दल बोललो तर ती 474 किमी लांब आहे.

नदी कोणत्या भागातून जाते?
ही नदी उत्तराखंड, पश्चिम बंगाल आणि ओडिशाच्या काही भागातून जाते. सुवर्ण रेखा आणि तिची उपनदी करकरीमध्ये सोन्याचे कण आढळतात. करकरी नदीतून सोन्याचे कण वाहून सुवर्णरेखा नदीत जातात अशी लोकांची श्रद्धा आहे. या दोन नद्यांमध्ये सोन्याचे कण कोठून येतात हे आजही एक गूढच आहे.

हे सोने कसे आणि कुठून येते?
तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की हजारो वर्षांनंतरही सोने कोठून येते? हे शोधणे वैज्ञानिकांसाठी कठीण आहे. भूगर्भशास्त्रज्ञ म्हणतात की ही नदी अनेक खडकांमधून जाते, यावेळी घर्षणामुळे सोन्याचे कण त्यात विरघळले असावेत. नदीतून सोने काढणे खूप अवघड आहे, नदीच्या वाळूतून सोने काढण्यासाठी खूप मेहनत घ्यावी लागते. हे कण तांदळाच्या दाण्याएवढे किंवा त्याहूनही लहान असतात.