Knee surgery | गुढघेरोपण शस्त्रक्रियेनंतर काय करावे आणि काय करू नये
डॉ. विनायक घनाते, – सांधेरोपण तज्ञ, मणिपाल हॉस्पिटल, बाणेर, पुणे – गुढघेरोपण शस्त्रक्रियेनंतर(Knee surgery) रिकव्हरी कालावधी कठीण आणि आव्हानात्मक असतो. हा प्रवास अवघड जरी असला, तरी लक्षात ठेवा की शस्त्रक्रियेनंतर काय होते ते शस्त्रक्रियेइतकेच एकूण परिणामासाठी महत्वाचे आहे.
रिकव्हरी प्रवासात मदत करण्यासाठी काय करावे आणि काय करू नये:
काय करावे:
रिकव्हरी कार्यक्रमाचे पालन करा:
ऑर्थोपेडिक सर्जन आणि फिजिओथेरपिस्ट हे रिकव्हरी योजना तयार करतील ज्यामुळे गुडघा मजबूत होईल, लवचिकता वाढेल आणि गतिशीलता पुनरप्रस्थापित होईल. सर्व नियोजित थेरपी सत्रांना उपस्थित राहून आणि घरी शिफारस केलेले व्यायाम अंमलात आणून या कार्यक्रमाचे अचूक पालन करा. यशस्वी रिकव्हरी परिणामांपर्यंत पोहोचण्यासाठी शिस्त आणि सातत्य आवश्यक आहे.
बर्फ आणि शेक वापरा:
अमेरिकन ऍकॅडमी ऑफ ऑर्थोपेडिक सर्जनच्या मते, गुडघ्याच्या शस्त्रक्रियेनंतर सूज ही तीन ते सहा महिने टिकू शकते. शस्त्रक्रियेनंतरच्या पहिल्या काही दिवसांमध्ये, साधारणपणे 10-20 मिनिटांसाठी दिवसातून तीन ते चार वेळा जळजळ आणि वेदना कमी करण्यासाठी बर्फाचा पॅक वापरण्याची शिफारस केली जाते. सुरुवातीची सूज कमी झाल्यानंतर, स्नायूंना आराम देण्यासाठी आणि कडकपणा कमी करण्यासाठी बर्फ आणि शेक यांच्यामध्ये पर्यायी उपाय करावे. जर बर्फामुळे सूज कमी होत नसेल किंवा बर्फ किंवा शेक जास्त काळ राहिल्याने फायदा होत नसेल तर डॉक्टर किंवा फिजिओथेरपिस्टशी बोलावे.
स्वतःला निरोगी बनवण्याचा प्रयत्न करा:
शरीर निरोगी ठेवल्याने शस्त्रक्रियेनंतर जलद रिकव्हरी होऊ शकते. जर एखादी व्यक्ती धूम्रपान करत असेल, तर ते कमी करण्याचा किंवा सोडण्याचा प्रयत्न करा; धुम्रपानामुळे रक्तवाहिन्या आकुंचन पावतात, बरे होण्याची प्रक्रिया मंदावते. जर कोणी रक्त पातळ करणारे औषध घेत असेल तर अशा रुग्णाने मद्यपान टाळावे. वजन कमी करावे, कारण अतिरिक्त किलोग्राम गुडघ्यावर अधिक ताण आणतात आणि रिकव्हरी मंद करू शकतात. शेवटी, जर डॉक्टरांनी पुढे जाण्यास परवानगी दिली असेल, तर पायांचे स्नायू मजबूत करण्यासाठी आणि एकूण रक्त प्रवाह वाढवण्यासाठी चालणे, पोहणे किंवा स्थिर बाईक चालवणे यासारख्या कमी प्रभावाच्या व्यायामांमध्ये भाग घ्यावा.
फिजिओथेरपी सुरू करा:
शारीरिक उपचार हा गुडघेरोपण शस्त्रक्रियेतून (Knee surgery) यशस्वी रिकव्हरीचा एक महत्त्वाचा भाग आहे, थेरपिस्टच्या शिफारशींचे बारकाईने पालन करणे महत्त्वाचे आहे. फिजिकल थेरपिस्ट व्यायाम लिहून देईल जे विशेषतः नवीन गुडघ्याच्या सांध्यामध्ये ताकद आणि गतिशीलता सुधारण्यासाठी डिझाइन केलेले असतात.
वेदना व्यवस्थापन आणि निरोगी आहार: गुडघा बदलण्याच्या शस्त्रक्रियेनंतर अस्वस्थता आणि सूज येणे सामान्य आहे. वेदना आणि जळजळ कमी करण्यासाठी, डॉक्टरांनी सुचवलेली औषधे घ्या. याव्यतिरिक्त, सूज कमी करण्यासाठी आणि रिकव्हरी वेगवान करण्यासाठी निर्देशानुसार बर्फ पॅक किंवा कोल्ड थेरपी वापरावी. पेशींच्या उपचारांना प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि रोगप्रतिकारक शक्ती सुधारण्यासाठी, जीवनसत्त्वे, खनिजे आणि प्रथिने जास्त प्रमाणात असलेला संतुलित आहार घ्यावा. दिवसभर भरपूर पाणी पिऊन हायड्रेटेड रहावे आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ, साखरयुक्त स्नॅक्स आणि जास्त कॉफी किंवा चहा यांचे प्रमाण कमी करावे.
आपल्या भागातील बातम्या जाणून घेण्यासाठी जॉइन करा आझाद मराठीचा’चा व्हॉट्सअ‍ॅप ग्रुप
काय करू नये?
गुडघ्यावर जास्त दबाव टाकू नका: जड वस्तू उचलणे टाळा आणि वेगळ्या दिशेला तोंड वळवताना गुडघा वळवण्यापेक्षा पूर्ण शरीर वळवण्याची काळजी घ्या. खाली वाकताना, गुडघे टेकताना आणि बसताना फिजिओथेरपिस्टकडे या क्रियांचे पुनरावलोकन करा जेणेकरुन तो किंवा ती त्या योग्यरित्या कशा करायच्या हे शिकवू शकतील.
बरे होत असताना इतर कोणत्याही शस्त्रक्रिया करू नका: विशेषत: मूत्राशय किंवा आतड्यांवरील, कारण यामुळे बरे होणाऱ्या गुडघ्यात संसर्ग होऊ शकतो, दातांचे काम किंवा इतर शस्त्रक्रिया शेड्यूल करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या,. संसर्गाची चिन्हे आणि लक्षणांकडे दुर्लक्ष करू नका: जर एखाद्या रुग्णाला ताप, वेदना किंवा बदललेल्या गुडघ्याच्या सांध्याभोवती सूज येत असेल तर ते संक्रमण सूचित करू शकते. ताबडतोब डॉक्टरांशी संपर्क साधा. या चेतावणी चिन्हांकडे दुर्लक्ष केल्याने मोठ्या समस्या उद्भवू शकतात आणि त्रास होऊ शकतो.
फिजिओथेरपी टाळू नका आणि डॉक्टरांकडे पाठपुरावा टाळू नका:
गुडघा बदलण्याच्या शस्त्रक्रियेनंतर (Knee surgery) फिजिओथेरपी हा रिकव्हरी प्रक्रियेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. थेरपीच्या भेटी टाळणे किंवा निर्धारित व्यायामाकडे दुर्लक्ष केल्याने शरीराच्या वाढीस अडथळा येऊ शकतो आणि पुनर्वसन कालावधी वाढू शकतो. रिकव्हरीला प्राधान्य द्या आणि जास्तीत जास्त फायदे मिळवण्यासाठी आणि नवीन गुडघ्याच्या सांध्यातील कार्य पुनर्प्राप्त करण्यासाठी सर्व सल्ला दिलेल्या व्यायामांमध्ये सक्रियपणे सहभागी व्हा.
धूम्रपान करू नका किंवा तंबाखूजन्य पदार्थ वापरू नका:
धुम्रपान किंवा तंबाखूजन्य पदार्थांचे सेवन केल्याने प्रकृती सुधारणे मंद होऊ शकते आणि गुडघा बदलण्याच्या शस्त्रक्रियेनंतर समस्यांचा धोका वाढू शकतो. निकोटीन रक्तवाहिन्या संकुचित करते, शस्त्रक्रियेच्या ठिकाणी रक्त प्रवाह मर्यादित करते आणि ऊतक बरे होण्यास प्रतिबंध करते. रुग्ण धूम्रपान करत असल्यास, शस्त्रक्रियेपूर्वी ते थांबवण्याचा प्रयत्न करा आणि बरे होण्याच्या काळात तंबाखूजन्य पदार्थांचा वापर टाळा.
या मूलभूत मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन केल्याने गुडघेरोपण शस्त्रक्रियेची रिकव्हरी सुरक्षित, प्रभावी आणि यशस्वी असल्याची हमी मिळते. काळजी आणि लक्ष देऊन, नव्या गुडघ्यासह जगणे पूर्वीसारखेच आनंददायक होऊ शकते.
महत्वाच्या बातम्या :
Amit Shah | महाराष्ट्र 50 वर्षांपासून तुमचा भार सोसतोय! अमित शाह शरद पवारांवर बरसले
राम आमचा शत्रू आहे, रामायणावर आमचा विश्वास नाही… तमिळनाडूच्या नेत्याचे वादग्रस्त विधान